O castelán ou
español, idioma oficial en todo o país, e a lingua materna
predominante en case todas as comunidades autónomas de España.
Seis de as dezasete comunidades autónomas de España teñen
ademais, xunto con o castelán, outras linguas como cooficiais. O
bilingüismo en distintos grados e en distintas situacións
comunicativas entre o castelán e outra lingua e unha práctica
habitual por parte de moitos de os españois que residen nalgunha
de estas comunidades autónomas.
Segundo a enquisa realizada no ano 2005, o castelán sería a lingua materna do 89% da poboación española, o
catalán/valenciano o 9%, do galego do 5% e o vasco do 1%,
mentres cun 3% da poboación terá unha lingua materna unha
lingua foránea (froito da inmigración). Nótase que os
enquisados podían responder varias opcións simultaneamente
considerábase que tiñan as linguas por igual como maternas, polo
que a suma total no e o 100%.
O galego é unha lingua románica, fálano sobre 3 millóns de persoas. É a lingua propia de Galicia, onde é oficial xunto co castelán. A parte de Galicia, a lingua fálase tamén en territorios limítrofes con esta comunidade, aínda que sen estatuto de oficialidade. Está estreitamente emparentada co portugués, coa que formou unidade lingüística, o galaico-portugués, lingua desenvolvida durante a Idade Media na provincia romana da Gallaecia. Tamén se fala e se permite o seu ensino regrado no occidente da comarca do Bierzo (provincia de León) e nunha zona da provincia de Zamora, chamada As Portelas, que comprende os concellos de Porto, Pías, Lubián e Hermisende, sendo parcialmente galegofalante Pedralba de la Pradería, onde é falado na pedanía de Calabor.
Tamén é falado en 19 concellos limítrofes do Principado de Asturias, pertencentes á Terra Eo-Navia onde se chama eonaviego ou galego-asturiano (no sentido de galego falado no territorio de Asturias), aínda que este é un punto sobre o que hai gran controversia en Asturias. Por unha banda atópase a romanística internacional e a filoloxía galega, cuxos estudos afirman que a lingua natural desta comarca asturiana pertence formalmente ao conxunto lingüístico galaico-portugués como parte da lingua galega; no punto contrario sitúanse o goberno do Principado, e a Academia de la Llingua Asturiana, que consideraban ás falas situadas entre o Navia e o Eo como unha transición entre o tronco galaico-portugués e o asturleonés.
En tres concellos estremeños, na fronteira con Portugal, do Val de Xálima (San Martín de Trebello, As Ellas e Valverde do Fresno), na provincia de Cáceres, fálase a Fala de Estremadura,
Nas distintas comunidades galegas da diáspora: as comunidades de galegos en Hispanoamérica, especialmente en Bos Aires (Arxentina), Caracas (Venezuela), Montevideo (Uruguai), A Habana (Cuba), Cidade de México (México), e tamén en Europa, consérvano con bastante precariedade, sendo aproximadamente 500.000 os falantes do galego desas comunidades. No Brasil tamén conservan o galego con xiros e adaptacións do portugués brasileiro].
O catalán é unha lingua románica falada nalgúns territorios do Estado Español, Francia e Italia, así como tamén en Andorra, feito que propicia a denominación destes territorios como Países Cataláns, dada a súa unidade lingüística e cultural. Cómpre sinalar por outra banda que na Comunidade Valenciana o catalán recibe o nome de valenciano.
É lingua oficial de Andorra, cooficial en Cataluña, País Valenciano e as Illas Baleares xunto ó castelán, e carece de oficialidade na Franxa de Aragón.
O idioma éuscaro ou vasco (euskara ou euskera en lingua vasca) é a lingua tradicional dos vascos, falada hoxe no País Vasco e Navarra en España e no Departamento de Pireneos Atlánticos en Francia, constitúe unha lingua illada arrodeada por linguas de orixe indoeuropea.
O éuscaro é unha lingua aglutinante. Algúns lingüistas considérano unha lingua illada e moi antiga, probablemente oriúnda da lingua dos primeiros pobos que migraron para a Europa. Outros, a través de comparacións, veno emparentado a linguas ata hoxe faladas no Cáucaso. De calquera forma, é unha lingua falada ou comprendida por polo menos 800.000 persoas, e que xa era falada moito antes de que os romanos introducisen o latín na Península Ibérica.
Por non ter linguas parentes coñecidas, o vasco é claramente diferente das outras linguas europeas, particularmente daquelas (que son a gran maioría) que teñen relacións de parentesco entre si no interior da familia indoeuropea. Por mor diso, creáronse sobre o éuscaro un gran número de ideas sen base lingüística, tales como o vasco é a lingua máis complexa do mundo; tódolos verbos son pasivos; e moitas outras falsidades. En realidade, o éuscaro é unha lingua coma outra calquera. A súa estrutura sentencial é practicamente idéntica á do turco ou do xaponés. A súa morfoloxía é, esa si, bastante pouco común en Europa, mais fóra de Europa poden atoparse sistemas morfolóxicos semellantes ao do vasco en centenas doutras linguas.
